Niekłań Wielki

Niekłań Wielki
—  Village  —
Niekłań Wielki
Coordinates: 51°10′47″N 20°37′34″E / 51.17972°N 20.62611°E / 51.17972; 20.62611
Country	Poland
Voivodeship	Świętokrzyskie
County	Końskie
Gmina	Stąporków
Population	880

Niekłań Wielki [ˈɲɛkwaɲ ˈvjɛlki] is a village wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie koneckim, w gminie Stąporków.

W latach 1973-1976 miejscowość była siedzibą gminy Niekłań Wielki. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Przez miejscowość przepływa rzeka Czarna Konecka dopływ Pilicy.

Historia miejscowości

Niekłań położony jest w górnym biegu Czarnej Koneckiej na terenie gminy Stąporków. Należy do licznych w okolicy miejscowości, w których początki górnictwa rud żelaza sięgają bardzo odległych czasów.

Pierwsza wzmianka historyczna o Niekłaniu pochodzi z roku 1369. W początkowym okresie, podobnie jak znaczna część Ziemi Koneckiej, wieś należała do możnego i rozgałęzionego rodu Odrowążów, którzy zajęli się wydobywaniem rudy żelaza. Działalność ta w Niekłaniu musiała powstać wcześnie. W dokumencie z roku 1526 znajduje się wzmianka o opustoszałej kuźnicy wodnej, której data powstania nie jest znana. Liczne w tamtych czasach kuźnice były to zespoły warsztatów, w których z miejscowej rudy wytapiano żelazo oraz wykonywano z niego różne wyroby. Ostatnie kuźnice zlikwidowano w XIX wieku, co nie oznaczało likwidacji tutejszego przemysłu, gdyż w oparciu o stare zakłady uruchomiono produkcję maszyn rolniczych. Wykaz zakładów przemysłowych Guberni Radomskiej z roku 1870 podaje, że zakład w Niekłaniu zatrudniał 32 robotników, a roczna wartość produkcji wynosiła 9800 rubli. O niekłańskich zakładach pisał "Przegląd Techniczny" z roku 1879 i "Gazeta Radomska" w 1892 r.

Stopniowo Niekłań stracił swój przemysłowy charakter, ustępując innemu rozwijającemu się ośrodkowi odlewnictwa i przemysłu metalowego, jakim stała się osada Stąporków.

Ciekawy opis okolic naszej miejscowości z połowy XIX wieku zawarty jest w wydanej w roku 1852 w Warszawie, książce F. Sobieszańskiego "Wycieczka archeologiczna w niektóre strony guberni radomskiej". O Niekłaniu pisał również znany poslki historyk i kronikarz XV wieku - Jan Długosz, podając, że wieś należała do parafii Chlewiska, dla której oddawała dzisięciny z łanów kmiecych.

Na przestrzeni wieków zmieniali się właściciele Niekłania. Początkowo byli to Odrowążowie, z których niektórzy przybrali od posiadanych lub odziedziczonych wsi nazwiska Chlewickich i Bębnowskich. W 1509 roku właścicielem wsi był Bernard Libiszewski, w 1577 roku odziedziczyli ją bracia Stanisław i Wojciech Bębnowscy, a w roku 1732 wymieniany jest Jan Dziboni podczaszy Mścisławski. Jeszcze później dobra niekłańskie przeszły w posiadanie rodziny Małachowskich, w potem ostatnich właścicieli - rodziny Platerów. Oprócz zakładów przemysłowych do dóbr niekłańskich należały kopalnie rudy żelaza o nazwach: "Cezary", "Dęby", "Markowy lasek" i Stara Góra.

Dość wcześnie, bo w roku 1873 powstała u nas jednoklasowa szkoła powszechna. W okresie poprzedzającym wybuch I wojny światowej czynna była we wsi Spółdzielnia Spożywcza "Bratnia Pomoc".

Okolice Niekłania były widownią wielu wydarzeń w okresie walk wyzwoleńczych, od powstania styczniowego po tragiczny okres hitlerowskiej okupacji. W znajdującym się w pobliżu Niekłania leśnym uroczysku "Piekło", będącym dziś rezerwatem przyrody, w czasie powstania styczniowego znajdował się przez jakiś czas obóz jednego z najwybitniejszych dowódców Kielecczyzny - Dionizego Czachowskiego. Trwałą pamiątką powstania 1863 r. jest znajdująca się na naszym cmentarzu mogiła z napisem: "Tu został pochowany kapitan Stanisław Dobrogojski "Grzmot" bohater powstania styczniowego poległ pod Stefankowem 22 kwietnia 1863 roku". Bardzo wcześnie włączyła się część mieszkańców Niekłania w walkę z hitlerowskim okupantem. Już w październiku 1939 roku powstała placówka AK "Niemen", której jednym z dowódców był ppor. Karol Niedzielski ps. "Dobosz" - aresztowany, a następnie rozstrzelany przez Gestapo. 11 listopada 1989 roku szkoła podstawowa w Niekłaniu Wielkim otrzymała Jego imię.

References

Coordinates: 51°10′47″N 20°37′34″E / 51.17972°N 20.62611°E / 51.17972; 20.62611